ფსიქიკა მუშაობს გარკვეული კანონების შესაბამისად, ეს კანონები აღწერილი და გამოცდილია ფსიქოლოგიაში. ამაში განსაკუთრებით წარმატებულია სისტემური ფსიქოლოგია. სისტემური ფსიქოლოგიის ფარგლებში არსებობს სამი წესი, რომლებსაც ფსიქიკა მისდევს მუშაობაში.
წესი 1. ფსიქიკაში არაფერია ზედმეტი.
ფსიქიკაში ნებისმიერი მახასიათებელი, სიმპტომი, ნებისმიერი ელემენტი ყოველთვის ასრულებს გარკვეულ სასარგებლო ფუნქციას. სასარგებლოა არა ინდივიდუალური ცნობიერების, არამედ ფსიქიკის არსებობის თვალსაზრისით, მისი მთლიანობის შენარჩუნებისა და სასიცოცხლო ფუნქციონირების თვალსაზრისით. თუ თქვენს ფსიქიკაში ან პიროვნებაში რაიმე გამოუვალი ან ზედმეტი მოგეჩვენებათ, ეს მხოლოდ ერთ რამეს ნიშნავს: თქვენ ამჟამად ვერ ხედავთ იმ ფუნქციის შესრულებას, რომელსაც ასრულებს ეს. ნებისმიერი მავნე ჩვევა მნიშვნელოვან ამოცანას ასრულებს ჩვენს ფსიქოლოგიურ ცხოვრებაში. თქვენ უნდა იმუშაოთ თქვენი ცნობიერების ზონის გაფართოებაზე, ამ ამოცანის აღმოჩენის მიზნით.
წესი 2. მოვლენების უმეტესობა ადამიანს რაიმე მიზეზით ემართება.
არსებობს მიზეზი, რის გამოც ადამიანს გარკვეული მოვლენები ემართება. ეს მიზეზი მდგომარეობს თვით პიროვნებაში - მის ფსიქიკაში, პიროვნებაში, ფსიქოლოგიურ მახასიათებლებში. ნებისმიერ შემთხვევაში, რაც ადამიანს დაემართება, ფსიქიკას აქტიური როლი აქვს. მაშინაც კი, თუ ადამიანი თვითონ უარს ამბობს ამის აღიარებაზე. ჩვენი ცხოვრება ჩვენი არჩევანის შედეგია.
წესი 3. ფსიქიკა პასიურად არ ასახავს რეალობას, მაგრამ აქტიურად აშენებს მას.
აღქმის მუშაობაზე ჩატარებულ ექსპერიმენტებში, რომლებიც გეშტალტ ფსიქოლოგებმა ჩაატარეს, დადასტურდა, რომ ფსიქიკა უბრალოდ არ ასახავს რეალობას, ისევე როგორც სარკე. ფსიქიკა აქტიურად აშენებს მას. მაგალითად, თუ წერტილოვანი ხაზით დახატული წრის მონახაზი დაგანახეთ, თქვენ ფორმას მაინც წრედ აღიქვამთ და არა როგორც ცალკეული ხაზები. ეს არის ფსიქიკის აქტიური როლი რეალობის აღქმაში. თუ საკმარისი ინფორმაცია არ გვაქვს, ვფიქრობთ, რომ ეს ჩვენი წინა გამოცდილების შესაბამისად ხდება.
2 და 3 წესები ურთიერთკავშირშია. მეორე წესი ეხება ქმედებებსა და მოვლენებს, რაც ადამიანს ემართება. მესამე წესი ყურადღებას ამახვილებს მიმდინარე მოვლენების აღქმის თავისებურებებზე. აღქმა და მოქმედება ურთიერთდაკავშირებულია, ისინი ერთმანეთს აძლიერებენ.
ნება მომეცით მარტივი მაგალითი მოგიყვანოთ. დავუშვათ, რომ გარეთ გახვედით და მოულოდნელად წვიმა დაიწყო.
- ერთ შემთხვევაში, თქვენ გაწუხებთ (აღქმა), განწყობა გაუარესდება, დაბრუნდებით სახლში (მოქმედება) და იდარდებთ, რომ თქვენი გეგმები არ შესრულდა (აღქმა). სამყარო მოსაწყენი მოგეჩვენებათ და არ დააკმაყოფილებს თქვენს მოლოდინს (აღქმას).
- წინააღმდეგ შემთხვევაში, თქვენ შეგიძლიათ ბედნიერი იყოთ წვიმით (აღქმით), გახსნათ ქოლგა ან თუნდაც დასველდეთ თქვენი სიამოვნებისთვის (მოქმედებებისთვის), თქვენი განწყობა კარგი და ენთუზიაზმი იქნება (აღქმა). სამყარო მოულოდნელობებით მოგეჩვენებათ, ბუნებასთან ერთიანობის განცდა გამძაფრდება (აღქმა).
ორივე ჯაჭვის გაგრძელება შეიძლება განუსაზღვრელი ვადით. ასე ვქმნით საკუთარ განწყობას, არეგულირებთ ჩვენს მოქმედებებს, რაც საბოლოოდ გავლენას ახდენს იმ სამყაროს იმიჯზე, რომელშიც ვცხოვრობთ.”ის, რისიც გვჯერა, ხდება რეალობა”.
