თითოეული ადამიანი ცხოვრებაში არაერთხელ დგას ადაპტაციის აუცილებლობის წინაშე. ადაპტაციის პროცესის წარმატებით ჩასატარებლად საჭიროა გაიგოთ ამ პროცესის არსი და აითვისოთ ადაპტაციის სხვადასხვა სტრატეგია.
ადაპტაცია არის ორგანიზმის გარემოსთან ურთიერთქმედების პროცესი, რომლის შედეგად ორგანიზმი, გარემო ან ორივე იცვლება, იღებს ახალ თვისებებს.
ფსიქოლოგიაში ჩვეულებრივია საუბარი სოციალურ ადაპტაციაზე ან ფსიქოლოგიურ ადაპტაციაზე. როგორც სოციალური, ისე ფსიქოლოგიური ადაპტაცია აღწერს ინდივიდუალური ურთიერთქმედების პროცესს სოციალურ გარემოსთან.
ფსიქოლოგიურ ადაპტაციაზე საუბრისას, ჩვენ ვგულისხმობთ ადამიანის ურთიერთობას საკუთარ თავთან, მის უშუალო გარემოთან (ნათესავები, მეგობრები, კოლეგები) და უფრო ფართო საზოგადოებასთან, რომელსაც წარმოადგენენ სოციალური ინსტიტუტები (სახელმწიფო, განათლებისა და ჯანდაცვის სისტემები, ეკლესია და სხვა).)
სოციალური ადაპტაციის თავისებურებები ისეთია, რომ ადამიანს - ადამიანს - შეუძლია გავლენა მოახდინოს გარემოზე, შეცვალოს იგი. მაგალითად, ახალი ჯგუფის ლიდერი რომ გახდეს, ადამიანს შეუძლია შექმნას ახალი წესები მასში მყოფი ყველა ადამიანისთვის. ადამიანის გავლენის ქვეშ გარემოში ცვლილების კიდევ ერთი მაგალითია ემოციური დაბინძურების მექანიზმი. აშკარად აჩვენებს თავის ემოციებს, ადამიანი მათთან აინფიცირებს სხვებს, ახლა კი - გარემო უკვე შეიცვალა.
ადაპტაცია მიმდინარე პროცესია. შეუძლებელია ერთხელ და სამუდამოდ მიაღწიო ადაპტაციის მდგომარეობას და გაყინო მასში. მუდმივად იცვლება როგორც თავად ადამიანი, ისე მის გარშემო არსებული სოციალური გარემო. ინდივიდს მუდმივად უწევს ადაპტირება ამ ცვლილებებთან.
ადაპტაციის ყველაზე ეფექტური სტრატეგია ორია:
- საკუთარი თავის შეცვლა გარემოს მოთხოვნების შესაბამისად, გარემოსთან მორგება.
- გარემოს შეცვლა თქვენი სურვილების, მიზნების, შესაძლებლობების შესაბამისად. აქტიური გავლენა სხვა ადამიანებზე.
სხვადასხვა სიტუაციებში საჭიროა ადაპტაციის სხვადასხვა სტრატეგია. მთავარია მოქნილობა მათი გამოყენებისას. მნიშვნელოვანია, რომ გქონდეს სტრატეგიების დიდი არსენალი, მათი არჩევა არსებული ვითარების შესაბამისად.
